Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, nguyên nhân gây bệnh do virus Dengue. Trung gian truyền bệnh là muỗi vẵn, vào mùa mưa là thời điểm muỗi vằn phát triển mạnh nên sốt xuất huyết dễ bùng phát thành dịch. Biểu hiện chính của sốt xuất huyết là tình trạng sốt và xuất huyết. Xuất huyết với các biểu hiện như chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết âm đạo. Trong những trường hợp nặng có thể gây vỡ hồng cầu, thoát mạch, cô đặc máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể gây ảnh hưởng tới tính mạng con người.
Nội dung chính trong bài
Sốt xuất huyết là bệnh gì?
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm khá phổ biến ở nước ta, bệnh lây truyền bởi muỗi vằn. Hàng năm, vào mùa mưa ở những nơi có vệ sinh môi trường kém, nhiều ao nước động tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sản và hút máu người lây truyền bệnh. Có 4 tuýp virus Dengue là: DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Một người có thể bị mắc sốt xuất huyết 4 lần trong đời và lần sau thường bị nặng hơn lần trước do trong cơ thể đã có kháng thể của nhiều tuýp virus Dengue cùng tồn tại.
Thông thường, sốt xuất huyết thường kéo dài từ 7 – 10 ngày với những diễn biến khá phức tạp. Người bệnh có thể chỉ sốt cao, mệt mỏi, đau nhức cơ tới các dấu hiệu nặng hơn như nôn mửa nặng, chảy máu chân răng, đi tiểu ra máu, phân đen…
Dấu hiệu của sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bệnh được chia làm 3 loại:
- Sốt xuất huyết thể nhẹ
- Sốt xuất huyết chảy máu
- Sốt xuất huyết dengue (hội chứng sốc dengue)
Tùy thuộc vào từng loại mà triệu chứng của bệnh có mức độ tăng dần.
Sốt xuất huyết thể nhẹ
Tính từ sau khi bị truyền bệnh bởi muỗi vằn người bệnh có các triệu chứng sốt trong vòng từ 4 – 7 ngày. Dạng bệnh này có các triệu chứng khá điển hình và không có biến chứng. Người bệnh còn có một số triệu chứng khác như:
- Sốt cao, lên đến 40,5 độ C
- Đau đầu dữ dội ở vùng trán, nhức hai hố mắt sau nhãn cầu
- Khớp và cơ đau
- Cảm giác buồn nôn và nôn
- Phát ban, các ban của sốt xuất huyết xuất hiện trên cơ thể 3 – 4 ngày sau khi bắt đầu sốt và thuyên giảm sau 1 – 2 ngày. Cũng có thể bị nổi ban lại một lần nữa vào ngày sau đó.
Sốt xuất huyết có chảy máu
Khi bệnh ở dạng này người bệnh có tất cả các triệu chứng của sốt xuất huyết ở thể nhẹ kèm theo đó là các tổn thương ở mạch máu và mạch bạch huyết, tình trạng chảy máu cam, chảy máu nướu răng, dưới da, gây ra các vết bầm tím trên cơ thể. Khi ở thể này nếu không có biện pháp điều trị kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng của sốt xuất huyết thậm chí tử vong.
Sốt xuất huyết dengue (hội chứng sốc dengue)
Đây là thể bệnh nặng nhất của sốt xuất huyết, các triệu chứng của bệnh bao gồm ở thể sốt xuất huyết nhẹ cộng với dấu hiệu của thể sốt xuất huyết chảy máu. Kèm theo đó là tình trạng huyết tương thoát khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể, sốc (huyết áp thấp).
Thể bệnh này thường xảy ra trong lần nhiễm trùng sau khi người bệnh đã có miễn dịch chủ động, do người bệnh đã từng mắc bệnh trước đó hoặc thụ động (do mẹ truyền sang con). Bệnh có biểu hiện nặng đột ngột sau 2 – 5 ngày (giai đoạn hạ sốt). Dạng này thường xảy ra ở đối tượng trẻ em (đôi khi cũng xuất hiện ở người lớn), có thể gây tử vong đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.
☛ Tìm hiểu thêm:Sốt xuất huyết – Các triệu chứng của bệnh
Vì sao sốt xuất huyết gây chảy máu chân răng?
Biểu hiện nhẹ của tình trạng xuất huyết ở người bệnh là xuất hiện các đốm xuất huyết, hồng ban ở dưới da, chảy máu cam và tình trạng chảy máu chân răng. Những triệu chứng trên khá phổ biến ở cả người bệnh sốt xuất huyết thể nhẹ và trung bình. Nguyên nhân gây ra xuất huyết nhẹ do: Mao mạch trở nên mỏng vì giảm tiểu cầu hoặc rối loạn chức năng tiểu cầu.
Vai trò của tiểu cầu rất quan trọng trong quá trình đông máu giúp duy trì tính toàn vẹn của các mối nối kết dính nội mô. Đa phần các trường hợp xuất huyết niêm mạc (tình trạng xuất huyết tiêu hóa và âm đạo) ở người bệnh sốt xuất huyết có liên quan tới tình trạng sốc kéo dài và nhiễm toan chuyển hóa.
Tóm lại, nguyên nhân gây ra tình trạng chảy máu trong đó có hiện tượng chảy máu chân răng có liên quan tới giảm tiểu cầu và rối loạn đông máu. Chức năng tiểu cầu bị suy yếu dẫn tới tổn thương thành mạch gây xuất huyết.
Giảm tiểu cầu
Giảm tiểu cầu xảy ra ở hầu hết những người bệnh sốt xuất huyết ngay cả ở thể bệnh nhẹ. Nguyên nhân gây giảm tiểu cầu được cho là bắt nguồn từ tế bào tủy xương bị ức chế hoạt động, gây ra do nhiễm trùng trực tiếp tại các tế bào tiền thân hoặc tác động của đại thực bào kích hoạt các tế bào T làm giải phóng cytokine và ức chế quá trình tạo máu.
Tiểu cầu giảm còn do sự phá hủy tiểu cầu qua trung gian miễn dịch ngoại vi dưới sự tác động của virus gây sốt xuất huyết và kháng thể NS1. Thời gian bán hủy của tiểu cầu giảm dẫn tới số lượng tiểu cầu giảm đi nhanh chóng ở người bệnh sốt xuất huyết.
Rối loạn đông máu
Tình trạng này khá thường gặp ở người bệnh sốt xuất huyết. Nguyên nhân của tình trạng rối loạn đông máu là do cơ thể bị mất các protein thiết yếu tham gia vào quá trình đông máu do rò rỉ huyết tương. Sự tương tác giữa virus sốt xuất huyết NS1 và lớp vỏ glucid ở mặt ngoài của màng tế bào có thể gây ra sự rò rỉ protein huyết tương và giải phóng heparan sulfate vào tuần hoàn. Heparan sulfate hoạt động như một chất chống đông máu, là một tác nhân dẫn đến rối loạn đông máu.
Sốt xuất huyết chảy máu chân răng có nguy hiểm không?
Với tình trạng chảy máu chân răng thông thường không quá nguy hiểm, nhưng nếu hiện tượng này xuất hiện ở người bệnh sốt xuất huyết kèm theo các triệu chứng như sốt, cơ thể mệt mỏi, đau nhức xương khớp…thì người bệnh cần gặp ngay bác sĩ để có biện pháp điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Bệnh sốt xuất huyết diễn biến qua nhiều giai đoạn khác nhau nên người bệnh cần chú ý một số giai đoạn nguy hiểm như:
Sau 4 – 7 ngày từ khi bị muỗi truyền virus Dengue, người bệnh với các triệu chứng như:
- Sốt cao đột ngột
- Đau cơ và khớp
- Đau đầu dữ dội
- Đau sau mắt
- Nôn và cảm thấy buồn nôn
- Nốt ban xuất hiện vào ngày thứ 3 sau khi sốt bắt đầu
Ngày 3 – 7 các nốt ban sẽ nổi khắp người, sốt giảm khiến nhiều người bệnh lầm tưởng bệnh đã thuyên giảm nhưng đây mới là giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Giai đoạn sốt xuất huyết chuyển nặng với các triệu chứng:
- Tình trạng xuất huyết niêm mạc với biểu hiện chảy máu chân răng, chảy máu cam, đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài, rong kinh hoặc ra máu âm đạo bất thường
- Xuất huyết nội tạng với tình trạng nôn mửa nhiều, nôn ra máu, đau tức vùng gan, thượng vị, đi ngoài phân đen, tay chân lạnh…Nguy hiểm hơn là xuất huyết não nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong.
- Thoát huyết tương ra khỏi lòng mạch, nguyên nhân do tính thấm thành mạch tưng gây ra cô đặc máu, tràn dịch màng bụng, màng phổi và có thể làm tụt huyết áp, trụy tim mạch, sốc phản vệ.
Khi người bệnh sốt xuất huyết có xuất hiện chảy máu chân răng cũng như các dấu hiệu trên cần tới ngay trung tâm y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Điều trị chảy máu nặng khi sốt xuất huyết
Với những trường hợp sốt xuất huyết gây chảy máu nặng người bệnh sẽ được bác sĩ cho truyền dịch điện giải, truyền máu tươi, bổ sung tiểu cầu… Có thể dùng thêm thuốc corticoid để chống viêm, thuốc trợ tim, an thần và theo dõi chặt chẽ, đề phòng biến chứng sốc nặng với nguy cơ tử vong rất cao.
Điều trị sốt xuất huyết tại nhà cần tuyệt đối tránh những việc như xông hơi hoặc xông bằng lá. Người bệnh thiếu máu, cơ tim bị viêm trong khi đó xông hơi làm thoát dịch, mất nước khiến tình trạng của người bệnh ngày càng nặng hơn. Các thuốc cần tránh như aspirin, ibuprofen và naproxen sodium (nhóm NSAIDs) vì đây là những thuốc có hoạt tính chống kết tập tiểu cầu, ức chế khả năng đông máu, và vì vậy khiến cho biến chứng chảy máu trở nên nghiêm trọng hơn. Nếu người bệnh gặp các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu nặng, sốc cần cấp cứu tại bệnh viện.
Đối với các dạng nhẹ hơn, điều trị bao gồm:
- Ngăn ngừa tình trạng mất nước: Người bệnh sốt xuất huyết thường có triệu chứng sốt cao và nôn khiến cơ thể bị mất nước. Do đó, cần bù nước cho cơ thể bằng cách cho người bệnh uống nước sạch, bổ sung muối và điện giải bằng oresol cũng có thể giúp thay thế chất lỏng và khoáng chất.
- Sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol có tác dụng hạ sốt và giảm đau. Cần lưu ý, sử dụng thuốc dưới sự giám sát của dược sĩ chuyên môn và sử dụng không quá 4g/ ngày.
- Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như aspirin hoặc ibuprofen, không được khuyến cáo, vì chúng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu trong.
Với những người bệnh ở thể nặng hơn cần:
Chỉ định truyền tĩnh mạch được điều chỉnh sau khi theo dõi chặt chẽ trong thời gian từ 1 – 2 giờ trong suốt 24 giờ
Thiết lập áp lực tĩnh mạch trung tâm có thể là cần thiết trong việc quản lý các trường hợp nghiêm trọng không dễ hồi phục.
Người bệnh bị rò rỉ huyết tương lớn và trong đó một khối lượng lớn tinh thể được cung cấp chất lỏng keo được chỉ định
Với trường hợp người bệnh bị sốc liên tục mặc dù đã giảm hematocrit sau khi thay thế chất lỏng ban đầu và hồi sức bằng thuốc giãn nở huyết tương, truyền máu sau đó có thể được chỉ định.
Một số lưu ý:
- Với bệnh sốt xuất huyết sử dụng kháng sinh không có tác dụng nên không dùng kháng sinh trong sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra.
- Ngăn ngừa chảy máu chân răng và xuất huyết tiêu hóa người bệnh nên ăn các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa và hấp thu như cháo, súp…
- Bổ sung cơ thể nhiều nước để bù dịch
☛ Tìm hiểu thêm: Điều trị sốt xuất huyết như thế nào?
Phòng chống chảy máu trong sốt xuất huyết
Để phòng tránh tình trạng chảy máu trong sốt xuất huyết người bệnh cần lưu ý:
- Nghỉ ngơi ở trên giường, giảm các hoạt động như chạy nhảy, đạp xe, các môn thể thao có thể gây té ngã và chấn thương
- Tránh đánh răng và làm tổn thương mũi khi số lượng tiểu cầu của bạn giảm xuống dưới mức bình thường sẽ gây chảy máu chân răng, chảy máu cam nhiều, khó cầm máu.
- Tình trạng chảy máu bề mặt xảy ra, áp dụng áp lực vững chắc đến điểm chảy máu trong vài phút. Với người bị chảy máu cam cần dùng tay để áp lực vào phần sống mũi (bằng cách bóp) và nghiêng về phía trước
Người bệnh cũng như người nhà của bệnh nhân cần theo dõi chặt chẽ những dấu hiệu của bệnh để kịp thời tới viện thăm khám và điều trị đúng phác đồ. Nếu có dấu hiệu chảy máu chân răng cần lưu ý vì đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh đang chuyển nặng.
Trẻ em là đối tượng dễ mắc sốt xuất huyết, để tăng sức đề kháng, giảm sốt và phòng ngừa biến chứng của sốt xuất huyết bổ sung vitamin C rất cần thiết. Rutin giúp ngăn ngừa các nguy cơ do sốt: Vỡ mạch, xuất huyết, chảy máu nội tạng, chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu não, xuất huyết dưới da, v.v…
CNattu kids – sản phẩm đầu tiên và duy nhất chứa vitamin C và Rutin 100% tự nhiên được chiết xuất từ Acerola cherry – loại quả giàu hàm lượng Vitamin C nhất thế giới. Sử dụng Cnattu Kids giúp mang lại hiệu quả vượt trội: hỗ trợ giảm sốt, ngăn biến chứng xuất huyết, chảy máu cam do sốt
- Giảm và hỗ trợ điều trị trong mọi trường hợp sốt như sốt virus, sốt phát ban, sốt xuất huyết
- Tăng sức bền thành mạch máu, ngăn xuất huyết, chảy máu cam
Đặc biệt với độ pH trung tính, CNattu kids không có vị chua, mùi dịu nhẹ dễ uống nên rất an toàn với hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ và được các chuyên gia đầu ngành khuyên dùng.
Để mua sản phẩm Cnattu kids, vui lòng đặt hàng TẠI ĐÂY