Sốt xuất huyết ở trẻ do muỗi vằn Aedes Aegypti đốt
Thời gian gần đây, dịch sốt xuất huyết đang bùng phát tại các tỉnh Nam và Trung Bộ. Khi trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết rất nhiều người nghĩ đó chỉ là sốt virus thông thường nên chủ quan không cho trẻ đi thăm khám, dẫn đến những nguy cơ để lại biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng chamconkhoe.com.vn tìm hiểu về chứng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ để các bậc phụ huynh có kiến thức chăm bé tốt hơn.
Nội dung chính trong bài
- Sốt xuất huyết ở trẻ
- Nguyên nhân khiến trẻ bị sốt xuất huyết
- Các giai đoạn tiến triển bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
- Sốt xuất huyết ở trẻ em có nguy hiểm không?
- Các xét nghiệm chuẩn đoán trẻ mắc sốt xuất huyết
- Điều trị sốt xuất huyết cho trẻ
- Chăm sóc trẻ mắc sốt xuất huyết đúng cách
- Phòng ngừa sốt xuất huyết cho trẻ nhỏ
Sốt xuất huyết ở trẻ
Sốt xuất huyết được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào loại bệnh đáng quan tâm nhất do muỗi truyền nhiễm. Đây là bệnh lan truyền với tốc độ rất nhanh, ước tính số ca bệnh tăng lên hơn 30 lần trên toàn cầu trong 50 năm qua.
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây nên. Virus này truyền từ người bệnh sang người lành thông qua vật chủ trung gian là muỗi vằn Aedes Aegypti . Nếu chẳng may bị loại muỗi này đốt và truyền mầm bệnh vào cơ thể, chỉ trong 4 – 5 ngày sau, bạn sẽ mắc phải bệnh sốt xuất huyết.
Muỗi vằn Aedes Aegypti sống chính tại các vũng nước đọng nhân tạo như lu nước, bể nước, các chậu cây thủy sinh, ….Loại muỗi này là những kẻ hút máu ban ngày, chúng thường hoạt động và các giờ sáng sớm và chiều tà trước khi mặt trời lặn. Đây cũng chính là thời điểm trẻ hay vui đùa chính vì vậy mà trẻ rất dễ mắc sốt xuất huyết khi chơi ở những nơi thiếu ánh sáng.
Nguyên nhân khiến trẻ bị sốt xuất huyết
Như đã nói ở trên, sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm và lây lan qua loài muỗi vằn Aedes Aegypti. Muỗ vằn Aedes Aegypti đốt khi chứa virus gây bệnh là nguyên nhân trực tiếp khiến trẻ mắc sốt xuất huyết.
Ngoài ra nguyên nhân gián tiếp khiến trẻ mắc bệnh chính là:
- Trẻ rất hiếu động thường chạy nhảy, hoạt động liên tục mồ hôi ra nhiều cho muỗi dễ phát hiện và tìm cách tấn công trẻ.
- Bản tính trẻ thích tìm tòi, khám phá nên hay chơi đùa trong các góc khuất, tối là nơi trú ngụ thường xuyên của muỗi.
- Trẻ chưa có ý thức phòng ngừa muỗi đốt hoặc biết cách xua đuổi muỗi nên “vô tư” để muỗi chích mà không hay biết.
- Sức đề kháng yếu của trẻ còn yếu chính vì vậy khi bị muỗi đốt không thể đẩy lùi được virus chính vì vậy dễ hình thành bệnh và cũng dễ để lại biến chứng nguy hiểm hơn người lớn.
Các giai đoạn tiến triển bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Trẻ mắc sốt xuất huyết sẽ bước qua 3 giai đoạn tiến triển của bệnh bao gồm:
1. Giai đoạn khởi phát (giai đoạn sốt)
Sốt là triệu chứng khởi phát đầu tiên của bệnh. Cũng chính triệu chứng này dễ khiến cha mẹ dễ nhầm lẫn sốt xuất huyết với các bệnh lý khác. Bước vào giai đoạn khởi phát trẻ thường có những triệu chứng sau:
- Trẻ sốt cao liên tục trên 38 độ thậm chí lên tới 40 độ
- Quấy khóc
- Bỏ bú, chán ăn
- Buồn nôn, nôn trớ
- Mệt mỏi
- Sung huyết ở da (xuất huyết ở lỗ chân lông)
- Chảy máu chân răng.
Một số trẻ lớn hơn, nhận thức tốt hơn có thể phản ánh mình bị nhức đầu, đau hốc mắt, mệt mỏi, đau nhức khắp các cơ và khớp. Và đặc biệt, dấu hiệu mà bố mẹ dễ nhận biết nhất đó là tình trạng da sung huyết, xuất hiện những đốm đỏ dưới chân lông trẻ. Bên cạnh đó, một số bé còn bị xuất huyết đường tiêu hóa, nôn hay đi ngoài ra máu.
2. Giai đoạn nguy hiểm
Sau giai đoạn khởi phát thì chính là giai đoạn nguy hiểm nhất. Bước vào giai đoạn này trẻ có thể còn sốt cao hoặc đã hạ sốt tuy nhiên lúc này virus đã suy yếu hệ miễn dịch, số lượng bạch cầu, tiểu cầu đã giảm đáng kể… Tại giai đoạn này trẻ có thể có những triệu chứng sau:
- Dịch tràn phổi khiến bé sưng phù ở bụng
- Xuất huyết nghiêm trọng
- Phù nề vùng ổ mắt
- Tiểu ra máu
- Chảy máu mũi
- Tụt huyết áp
- Đầu, tứ chi lạnh.
Ở giai đoạn nguy hiểm này, xét nghiệm máu thấy lượng tiểu cầu giảm mạnh chỉ còn dưới 100.000/mm3, trường hợp nặng bé có thể bị rối loạn đông máu và nặng hơn là dẫn đến tử vong.
3. Giai đoạn hồi phục
Sau 2 – 3 ngày qua khỏi giai đoạn nguy hiểm, trẻ sẽ hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định và tiểu nhiều. Khi xét nghiệm máu, số lượng bạch cầu tăng lên, số lượng tiểu cầu dần trở về bình thường, muộn hơn so với số lượng bạch cầu. Một số triệu chứng có thể gặp là:
- Bé đã hạ sốt
- Có cảm giác thèm ăn, khát nước
- Số lượng tiểu cầu, bạch cầu tăng lên (khi làm xét nghiệm).
Sốt xuất huyết ở trẻ em có nguy hiểm không?
Tổ chức y tế thế giới WHO xếp sốt xuất huyết vào nhóm những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cần được quan tâm vì nó đã xảy ra trên 100 nước với số ca nhiễm bệnh lên đến 50-1000 ca mỗi năm.
Sốt xuất huyết là căn bệnh phổ biến ở Việt Nam, do khí hậu nhiệt đới gió mùa nên dịch sốt xuất huyết dễ dàng lây lan ra cộng đồng, nhất là các tỉnh phía Nam và miền Trung với đặc thù nóng ẩm quanh năm. Kể cả ở thành thị và vùng nông thôn, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10.
Sốt xuất huyết lây truyền thông qua vật chủ trung gian là muỗi Aedes aegypti hay còn gọi là muỗi vằn (màu đen, thân và chân có đốm trắng) thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà. Đây là loại muỗi hay đốt người vào ban ngày và chúng không tự mang virus Dengue một cách tự nhiên mà do chúng đốt người bệnh rồi từ đó truyền cho những người lành khác.
Hiện nay, sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc đặc trị và vắc-xin phòng ngừa hiệu quả. Y học vẫn đang trong quá trình nghiên cứu để tìm ra loại vắc-xin đặc hiệu để phòng ngừa căn bệnh này. Việc điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng bao gồm những hoạt động theo dõi và chăm sóc cũng như hỗ trợ các chức năng cần thiết cho cơ thể.
Các xét nghiệm chuẩn đoán trẻ mắc sốt xuất huyết
Khi nghi ngờ mắc trẻ mắc sốt xuất huyết cần được đưa đi xét nghiệm để xác định bệnh tình sớm và có hướng điều trị kịp thời.
Đó là các xét nghiệm Dengue virus NS1 Ag test và xét nghiệm công thức máu. Xét nghiệm xác định sự tồn tại của virus Dengue giúp cho các bác sĩ chuẩn đoán xem người bệnh có mắc sốt xuất huyết hay không, từ đó có phác đồ điều trị kịp thời để đảm bảo sức khỏe người bệnh.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần được xét nghiệm công thức máu để xác định số lượng hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu. Trong đó lượng tiểu cầu rất quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết. Nếu như lượng tiểu cầu giảm mạnh thì người bệnh cần phải nhập viện để điều trị và theo dõi còn nếu lượng tiểu cầu giảm ít thì người bệnh có thể được đưa về nhà để theo dõi tiếp.
Điều trị sốt xuất huyết cho trẻ
Sốt xuất huyết hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như vaccin phòng ngừa. Phác đồ điều trị đầu tay hiện nay là điều trị triệu chứng để giảm thiểu tối đa tác hại của virus lên cơ thể. Đối với trường hợp bệnh diễn biến nặng, nếu bé được nhập viện theo dõi và chăm sóc kịp thời, tỷ lệ tử vong sẽ giảm từ 20% xuống còn chỉ 1%. Mất nước kéo dài được xem là nhân tố chính khiến bệnh trở nặng và dẫn đến tử vong.
Các biện pháp chăm sóc tại nhà như nghỉ ngơi đầy đủ, truyền dịch, cung cấp đủ nước cho trẻ bị bệnh bằng cách cho uống đủ nước, nước trái cây hay ăn cháo loãng sẽ giúp ngăn chặn tình trạng mất nước. Đồng thời, bạn cần kiểm tra thân nhiệt và theo dõi bé liên tục.
Để giảm cơn đau và hạ sốt thì sử dụng Paracetamol – tuyệt đối không sử dụng aspirin hoặc ibuprofen khi chưa có chỉ định của bác sĩ vì chúng có thể khiến tình trạng xuất huyết nặng nên do cơ chế chống kết tập tiểu cầu của 2 thuốc này.
Ưu tiên sử dụng Oresol cho bé để bù nước và điện giải. Uống nhiều nước để tránh cơ thể sốt gây mất nước và các chất điện giải, đặc biệt đối với trẻ em nếu không bù đủ nước có thể dễ dẫn đến tình trạng co giật, hôn mê.
Chăm sóc trẻ mắc sốt xuất huyết đúng cách
Trẻ bị sốt xuất huyết nếu được chăm sóc đúng cách bệnh tình sẽ chuyển biến tốt nhanh, trẻ nhanh chóng khỏi bệnh mà không để lại biến chứng nguy hiểm nào. Dưới đây là cách chăm sóc trẻ sốt xuất huyết tại nhà:
- Khi trẻ sốt cao trên 38,5 độ – cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol với liều 10 – 15 mg/ kg cân nặng, nhắc lại liều từ 4 -6 giờ/ lần nếu trẻ có sốt lại. Kết hợp với chườm ấm để tránh biến chứng sốt cao gây co giật. Tuyệt đối không tự ý sử dụng aspirin hoặc ibuprofen
- Vệ sinh mắt, mũi họng hàng ngày cho trẻ bằng dung dịch nước muối sinh lý 0,9%.
- Cho trẻ uống nhiều nước như Oresol, nước lọc, nước cam, nước dừa…
- Nên chia nhỏ bữa ăn cho trẻ, lựa chọn các món ăn mềm lỏng dễ tiêu hóa như: Không cho trẻ dùng các loại thức ăn, nước uống có màu nâu/đỏ (coca, pepsi, dưa hấu, socola…) vì khó phân biệt khi trẻ có nôn ra máu.
- Cho trẻ mắc quần áo thoáng mát, vải mềm dễ thấm hút mồ hôi.
- Đảm bảo vệ sinh da cho trẻ bằng cách: thay quần áo cho trẻ thường xuyên và tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng tắm khi trẻ không sốt.
- Khi trẻ hết sốt tuyệt đối không được chủ quan vì thông thường khoảng sau 3 ngày tình trạng sốt sẽ chấm dứt nhưng đây lại là giai đoạn nguy hiểm nhất, trẻ sễ bị sốc tình trạng bệnh nặng lên, không chữa trị ngay rất dễ dẫn đến tử vong
- Tuyệt đối không áp dụng các phương pháp hạ sốt dân gian, cạo gió với trẻ
- Theo dõi sát sao tình trạng của bé khi thấy bé có các dấu hiệu nặng như trẻ li bì mệt mỏi, đau bụng, đau ngực khó thở, hạ thân nhiệt, đầu chi lạnh, chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc nôn nhiều nôn ra máu, đi ngoài phân đen, tiểu rất ít cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
Bên cạnh đó tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng việc bổ sung vitamin C là rất cần thiết. Vitamin C là một chất thiết yếu của cơ thể tham gia quá trình tổng hợp collagen, duy trì mô liên kết, tăng sức bền thành mạch,ngăn ngừa xuất huyết. Khi trẻ bị sốt xuất huyết, mao mạch yếu dễ vỡ tạo nên các nốt xuất huyết dưới da, nếu không bổ sung vitamin C kịp thời có thể gây nên các hậu quả vô cùng nghiêm trọng
Để tăng khả năng hấp thu Vitamin C của trẻ thì nhiều chuyên gia kết hợp thêm Rutin. Rutin (vitamin P) được sử dụng trong y học để tăng cường hoạt tính của vitamin C, hỗ trợ lưu thông máu, chống oxy hóa, tăng sức bền thành mạch.
Mang đến một giải pháp vượt trội nhất từ trước đến nay, Cnattu kids là sản phẩm đầu tiên và duy nhất kết hợp từ Vitamin C tự nhiên và Rutin tự nhiên trong quả Acerola Cherry – loại quả có hàm lượng vitamin C cao nhất hiện nay giúp phát huy tối đa công năng:
- Hỗ trợ giảm sốt
- Ngăn biến chứng do sốt cao như xuất huyết, chảy máu cam
- Rút ngắn thời gian ốm sốt và nhanh phục hồi sau sốt
Cùng với nguồn nguyên liệu được nhập khẩu hoàn toàn từ Châu Âu, bào chế trên dây chuyền công nghệ hiện đại theo tiêu chuẩn Quốc tế GMP-WHO, Cnattu kids chính là sự lựa chọn hoàn hảo để bổ sung Vitamin C và Rutin tự nhiên cho trẻ.
- Để mua sản phẩm Cnattu Kids, vui lòng đặt hàng TẠI ĐÂY
- Để được tư vấn về việc chăm sóc con luôn khỏe mạnh, gọi NGAY đến tổng đài MIỄN CƯỚC 1800 1190
Phòng ngừa sốt xuất huyết cho trẻ nhỏ
Loại bỏ nơi sinh sống và sinh sản của muỗi
- Ngăn chặn muỗi đẻ trứng bằng cách đậy kín các dụng cụ chứa nước.
- Vệ sinh các dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ (lu, khạp…) hàng tuần.
- Thay nước bình hoa/bình bông, bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát.
- Thả cá vào các dụng cụ đựng nước dung tích lớn (bể, giếng, chum, vại…) để cá ăn hết lăng quăng/bọ gậy nếu có. Các loại cá nên lựa chọn là cá bảy màu, cá sóc, cá rô phi, cá chép, cá lê Argentina,…
- Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai, lọ, mảnh chai, ống bơ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá…,
- Dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
Phòng chống muỗi đốt:
- Mặc quần áo dài tay khi ngủ.
- Cho trẻ ngủ trong màn, tránh muỗi đốt để tránh lây lan bệnh cho người khác.
- Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi.
- Dùng bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi…
- Ngủ trong màn kể cả ban ngày.
Cộng đồng chung tay
- Cải thiện sự tham gia của cộng đồng và huy động để kiểm soát muỗi bền vững;
- Áp dụng thuốc diệt muỗi khi phun không gian trong khi bùng phát là một trong những biện pháp kiểm soát véc tơ khẩn cấp;
- Tích cực phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch
- Giám sát tích cực và giám sát muỗi nên được thực hiện để xác định hiệu quả của các can thiệp kiểm soát.