Sốt xuất huyết có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đối tượng từ trẻ em cho tới người già. Đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra. Nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong. Người bệnh cần cẩn trọng khi xuất hiện triệu chứng chảy máu cam – biến chứng nguy hiểm khi sốt xuất huyết.
Nội dung chính trong bài
Sốt xuất huyết là bệnh gì? Biểu hiện của bệnh?
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm khá phổ biến hiện nay, tác nhân gây bệnh là virus Degue. Bệnh lây truyền từ người bệnh cho người khỏe mạnh thông qua muỗi Aedes aegypti đốt (muỗi vằn). Bệnh xảy ra quanh năm nhưng bùng phát mạnh vào mùa mưa, thời điểm muỗi vằn sinh sôi và phát triển. Ai cũng có nguy cơ mắc phải bệnh này.
Bệnh khởi phát đột ngột và trải qua 3 giai đoạn như sau:
- Giai đoạn sốt
- Giai đoạn nguy hiểm
- Giai đoạn hồi phục
Giai đoạn sốt
Thường kéo dài từ 3 – 4 ngày, người bệnh sốt cao đột ngột nhiệt độ cơ thể có thể tăng lên 39 – 40 độ C kèm theo tình trạng chán ăn, buồn nôn, đau đầu, nhức hai hố mắt, da xung huyết… Ở giai đoạn này, các triệu chứng của bệnh thường nhầm lẫn với sốt virus thông thường.
Nếu nghi ngờ mắc sốt xuất huyết cần đưa ngay người bệnh tới trung tâm y tế để được làm xét nghiệm Dengue NS1 Ag ngay. Nếu nhận kết quả dương tính thì chắc chắn người bệnh đã mắc sốt xuất huyết và cần nhanh chóng có biện pháp điều trị.
Giai đoạn nguy hiểm
Giai đoạn tiếp theo là giai doạn nguy hiểm của bệnh thường từ ngày thứ 3 – 7 của bệnh. Các triệu chứng ở giai đoạn này nặng hơn. Sốt tuy đã hạ nhưng xuất huyết biểu hiện thoát huyết tương do tính thấm thành mạch:
Tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, gan to, nề mi mắt, có thể đau
Hiện tượng thoát huyết tương nhiều gây sốc với các biểu hiện cụ thể như li bì, vật vã, tay chân lạnh, da lạnh và ẩm, mạch đập nhanh và nhỏ, huyết áp kẹt, không đo được huyết áp của người bệnh hoặc huyết áp tụt, người bệnh đi tiểu ít.
Có hiện tượng xuất huyết ở nhiều vị trí như xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng. Xuất huyết dưới da thường xuất hiện ở các vị trí như hai cẳng chân, mặt trong của cánh tay, bụng, đùi…Trong trường hợp nặng, người bệnh bị chảy máu nội tạng, tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng, xuất huyết tiêu hóa, nguy hiểm nhất là xuất huyết não.
Cần cẩn trọng khi bệnh ở giai đoạn này, người bệnh cần được theo dõi sát sao và xét nghiệm tiểu cầu thường xuyên.
Giai đoạn phục hồi
Sau giai đoạn nguy hiểm từ 24 – 48 giờ của giai đoạn nguy hiểm người bệnh bước vào giai đoạn hồi phục. Ở giai đoạn này người bệnh đã hết sốt, thể trạng dần tốt hơn., có cảm giác thèm ăn, đi tiểu nhiều hơn, nhịp tim có thể chậm và thay đổi khi đo điện tâm đồ, các xét nghiệm tiểu cầu tăng lên và trở lại trạng thái bình thường.
Cần lưu ý, nếu giai đoạn này truyền dịch quá mức có thể khiến người bệnh sốt xuất huyết bị phù phổi hoặc suy tim.
☛ Tìm hiểu thêm:Sốt xuất huyết – Thông tin cần biết
Cẩn trọng với chảy máu cam khi sốt xuất huyết
Chảy máu cam là một trong những dấu hiệu xuất huyết khi bệnh sốt xuất huyết tiển triển giai đoạn nguy hiểm. Sau giai đoạn sốt người bệnh chuyển sang giai đoạn nguy hiểm ngày 3 – 7 kể từ khi bị sốt.
Ở giai đoạn nguy hiểm người bệnh có dấu hiệu xuất huyết:
- Xuất huyết dưới da: Biểu hiện bằng nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường thấy ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, mạn sườn, đùi hoặc xuất hiện các mảng bầm tím
- Xuất huyết niêm mạc: Biểu hiện bằng các triệu chứng chảy máu cam, chảy máu lợi và chân răng, tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài, rong kinh…
- Xuất huyết nội tạng: Biểu hiện ở các cơ quan tiêu hóa, phổi, nguy hiểm nhất là não. Đây được xem như dấu hiệu nặng và nguy hiểm của bệnh.
Trường hợp nặng có các biểu hiện suy tạng như viêm cơ tim, viêm gan nặng, viêm não. Những dấu hiệu này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không sốc.
Khi có các biểu hiện cảnh báo cần đưa người bệnh tới viện ngay lập tức:
- Đau bụng
- Buồn nôn hoặc nôn
- Xuất huyết niêm mạc (chảy máu cam, chảy máu chân răng, tiểu ra máu…)
- Lừ đừ, mệt mỏi, li bì, bứt rứt
- Đau bụng vùng hạ sườn phải
Lưu ý: Những người bệnh có độ tuổi từ 15 tuổi trở lên nếu ăn uống được, hết nôn có thể xem xét ngừng truyền dịch. Với những trường hợp sốt xuất huyết có cơ địa đặc biệt như phụ nữ mang thai, trẻ bú mẹ, người béo phì, người cao tuổi, người mắc bệnh lý đi kèm như tiểu đường, viêm phổi, hen phế quản, bệnh tim, bệnh gan, bệnh thận, người sống một mình hoặc nhà ở xa cơ sở y tế…cần nhập viện để theo dõi.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết
Người bệnh sốt xuất huyết ở thể nặng thường gặp các biến chứng nguy hiểm như:
Cô đặc máu
Tình trạng thoát dịch ra ngoài lòng mạch máu khiến cô đặc máu. Triệu chứng này người bệnh sẽ không cảm nhận được mà được biết thông qua các xét nghiệm. Trường hợp thoát mạch quá nhiều có thể dẫn tới dấu hiệu sốc hư:
- Cơ thể mệt lả
- Đau tức tại vùng gan
- Buồn nôn, nôn
- Trẻ nhỏ li bì, bứt rứt, vật vã, tiểu ít, bỏ bú
Những trường hợp trên cần phải đưa người bệnh tới nhập viện gấp tránh gây nguy hiểm tới tính mạng.
Xuất huyết nội tạng
Đây là biến chứng nguy hiểm của bệnh, tình trạng xuất huyết nội tạng do giảm tiểu cầu như tiêu hóa, phổi, não với các biểu hiện như:
- Nôn ra máu
- Đi tiểu ra máu
- Ho ra máu
- Ra máu âm đạo bất thường, rong kinh
- Đột quỵ…
Trong trường hợp này người bệnh cần được đánh giá truyền máu và tiểu cầu sớm
Suy tạng
Suy tạng biểu hiện như viêm cơ tim, viêm gan, viêm não…Nếu không được phát hiện và xử lý nhanh chóng có thể dẫn tới tử vong.
Điều trị sốt xuất huyết như thế nào?
Tùy vào mức độ của bệnh sẽ có phương hướng điều trị khác nhau. Điều trị sốt xuất huyết chủ yếu điều trị triệu chứng, trường hợp nhẹ điều trị ngoại trú. Cần theo dõi chặt chẽ tại cơ sở y tế để phát hiện sớm và xử lý kịp thời khi có tình trạng sốc xảy ra.
Hạ sốt: Khi người bệnh sốt >38 độ C cần cho uống hạ sốt, bên cạnh đó cần mặc quần áo thoáng mát, lau người bằng nước ấm. Sử dụng thuốc hạ sốt paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10 – 15 mg/kg cân nặng/lần, cách nhau mỗi 4 – 6 giờ. Lưu ý, tổng liều paracetamol phải không quá 60mg/kg cân nặng/24h. Cần lưu ý, không dùng aspirin (acetyl salicylic acid), analgin, hay ibuprofen để điều trị vì có thể gây ra tình trạng xuất huyết, toan máu.
Bù nước bằng đường uống: Người bệnh được khuyến khích uống nước điện giải oresol, nước lọc, các loại nước trái cây như nước dừa, nước cam, nước chanh, nước cháo loãng với muối…để bù lại lượng nước và điện giải đã mất.
Cần theo dõi sát sao và điều trị để tránh những biến chứng nặng xảy ra với người bệnh. Bác sĩ thường khuyên người bệnh nên nghỉ ngơi tại giường, bổ sung nhiều nước. Bác sĩ kê một số thuốc để giảm sốt cho người bệnh.
Để phòng biến chứng do sốt xuất huyết ở trẻ bổ sung vitamin C rất cần thiết và quan trọng. Rutin giúp ngăn ngừa nguy cơ do sốt như: Vỡ mạch, xuất huyết, chảy máu nội tạng, chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu não, xuất huyết dưới da, v.v… Chính vì vậy có tác dụng rõ rệt trong việc bảo vệ trẻ khỏi biến chứng xuất huyết nguy hiểm.
CNattu kids – sản phẩm đầu tiên và duy nhất chứa vitamin C và Rutin 100% tự nhiên được chiết xuất từ Acerola cherry – loại quả giàu hàm lượng Vitamin C nhất thế giới. Sử dụng Cnattu Kids giúp mang lại hiệu quả vượt trội: hỗ trợ giảm sốt, ngăn biến chứng xuất huyết, chảy máu cam do sốt
- Để mua sản phẩm Cnattu kids, vui lòng đặt hàng TẠI ĐÂY
☛ Tìm hiểu thêm:8 biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết
Làm cách nào để phòng tránh sốt xuất huyết?
Cho tới nay bệnh sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như vacxin phòng bệnh. Do đó, phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh, để phòng sốt xuất huyết hiệu quả cần phòng tránh muỗi đốt và diệt muỗi, lăng quoăng, bọ gậy bằng cách:
- Các dụng cụ chứa nước cần được đậy kín để tránh muỗi không vào đẻ trứng
- Thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn để diệt lăng quăng, bọ gậy
- Các dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ cần được thay rửa hàng tuần
- Các vật dụng phế thải trong gia đình và xung quanh nhà như chai lọ, mảnh vỡ, ống bơ…cần được thu gim, dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước không sử dụng tới.
- Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa thường xuyên
- Cần giăng màn khi ngủ kể cả ban ngày, mặc quần áo dài tay để tránh muỗi đốt, hạn chế tới những chỗ tối
- Sử dụng dụng cụ diệt muỗi như vợt điện diệt muỗi, bình xịt muỗi, hương muỗi
- Sử dụng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi
- Cần tích cực phối hợp với chính quyền địa phương và ngành y tế trong những đợt phun hóa chất để phòng và chống dịch.
☛ Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết