Sốt phát ban là bệnh lý gặp phần lớn ở trẻ em nhưng người trưởng thành vẫn có thể mắc bệnh. Nhiều người chủ quan cho rằng bệnh rất dễ điều trị và chăm sóc tại nhà. Nhưng thực tế, sốt phát ban nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể xảy ra những biến chứng nguy hiểm. Vậy điều trị sốt phát ban ở người lớn và trẻ em như thế nào?
Nội dung chính trong bài
Sốt phát ban là gì?
Sốt phát ban là loại bệnh có các triệu chứng là sốt và nổi vết ban lên sau cơn sốt của bệnh và có màu hồng kèm theo đó là tình trạng mệt mỏi, ngứa ngày sau cơn sốt từ 2 – 3 ngày. Nguyên nhân gây ra do virus herpes 6 hoặc 7, bệnh thường gặp ở đối tượng trẻ em. Có nhiều loại sốt phát ban nhưng phổ biến là ban đỏ và ban đào.
Đối với người Việt Nam, những vết nổi toàn thân nào cũng được gọi là “ban” nên thường khó phân biệt với các bệnh có triệu chứng này. Bệnh thường nhầm lẫn với các bệnh sởi, một bệnh nặng hơn nhiều.
Sốt phát ban thường vô hại và tự khỏi nếu người bệnh được nghỉ ngơi, uống thuốc đầy đủ và chăm sóc đúng cách. Một số trường hợp hiếm gặp có thể gây sốt cao và biến chứng ảnh hưởng tới sức khỏe.
☛ Tìm hiểu thêm: Những điều cần biết về sốt phát ban ở trẻ
Triệu chứng thường gặp
Sau từ 1 – 2 tuần mắc bệnh các triệu chứng của sốt phát ban thể hiện, đôi khi các triệu chứng có thể không thấy hoặc nhẹ. Những biểu hiện của bệnh bao gồm:
Sốt
Là triệu chứng phổ biến nhất của sốt phát ban, người bệnh có thể sốt cao trên 39,4°C ngay khi nhiễm bệnh. Với sốt phát ban ở trẻ các triệu chứng có thể đi kèm với sốt như sổ mũi, ho, viêm họng. Phụ huynh theo dõi có thể thấy các hạch bạch huyết sưng lên ở phần cổ của trẻ.
Tình trạng sốt sẽ kéo dài từ 3 – 5 ngày
Phát ban
Phần lớn các trường hợp xuất hiện phát ban, phát ban có thể theo sau những cơn sốt. Da xuất hiện những đốm đỏ nhỏ bằng hoặc bị sưng lên. Xung quanh những vết này có thể có một quầng trắng. Ban thường nổi lên ở ngực, sau lưng, bụng và sau đó tới cổ và cánh tay, có thể lan tới chân và mặt. Tùy trường hợp nặng nhẹ mà ban có thể kéo dài từ vài giờ tới vài ngày.
Một số dấu hiệu khác kèm theo sốt phát ban bao gồm:
- Cơ thể khó chịu và mệt mỏi
- Tiêu chảy nhẹ
- Kém ăn, ăn không ngon
- Mí mắt sưng…
Cần gặp bác sĩ khi nào?
Khi gặp các dấu hiệu dưới đây cần đưa trẻ tới gặp bác sĩ:
- Trẻ bị sốt cao trên 39,4°C
- Tình trạng sốt kéo dài hơn 7 ngày
- Phát ban sau 3 ngày không có chuyển biến tốt hơn
- Hệ miễn dịch bị ảnh hưởng xấu và bé từng tiếp xúc với người mắc sốt phát ban.
☛ Tìm hiểu thêm: Tổng hợp các dấu hiệu nhận biết sốt phát ban ở trẻ em
Điều trị sốt phát ban như thế nào?
Khi có các dấu hiệu của sốt phát ban không được tự ý mua thuốc uống hoặc áp dụng các cách điều trị, tốt nất nên đến các trung tâm y tế để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và hướng dẫn điều trị tốt nhất.
Phần lớn các trường hợp sốt phát ban đều được điều trị tại nhà, một số trường hợp ủ bệnh nặng mới đi khám bác sĩ khiến bệnh nguy hiểm thì sẽ phải điều trị tại bệnh viện. Dưới đây là biện pháp điều trị sốt phát ban:
Hạ sốt
Đặc điểm của sốt phát ban khiến người bệnh sốt cao đặc biệt là trẻ em. Ngay sau khi có dấu hiệu này việc cần làm đầu tiên đó chính là hạ sốt. Có nhiều biện pháp hạ sốt như uống thuốc hạ sốt (theo chỉ định của bác sĩ), chườm khăn mát vào những vị trí như cổ, trán, nách, bẹn…để giúp cơ thể hạ nhiệt.
Đảm bảo vệ sinh cơ thể
Khi bị bệnh bạn nên giữ gìn cơ thể sạch sẽ, tránh sự tấn công của vi khuẩn có hại từ môi trường xung quanh. Vì một trong những nguyên nhân dẫn tới sốt phát ban là do sử dụng chung đồ, mặc chung quần áo với người có vi khuẩn, virus…
Quan niệm dân gian cho rằng cần kiêng nước, kiêng gió nên không được vệ sinh nhiều. Tuy nhiên, việc không vệ sinh cơ thể khiến bệnh tình càng trở nên nặng hơn. Vệ sinh cơ thể mỗi ngày là điều cần thiết nên làm. Nhưng người bệnh cần lưu ý, không nên tắm nước lạnh có thể nhiễm lạnh, vi khuẩn hoặc cảm cúm khiến tình trạng bệnh càng thêm trầm trọng. Tốt nhất nên lau nhanh cơ thể bằng nước ấm có pha chút muối. Cần lau sạch người sau khi tắm và mặc nhanh quần áo để tránh cơ thể bị nhiễm lạnh.
Mặc quần áo rộng rãi
Khi bị sốt phát ban nhiều người cảm thấy ngứa ngáy đặc biệt là ở nơi các nốt ban đỏ. Việc đầu tiên không nên làm đó chính là gãi vì có thể gây trầy xước da, tổn thương da khiến bệnh tình nặng hơn.
Chọn quần áo rộng rãi, thoải mái khiến bạn dễ chịu hơn rất nhiều. Hơn nữa, quần áo rộng giúp cơ thể dễ thoát nhiệt nhanh hơn hỗ trợ hạ sốt. Ngược lại, mặc quàn áo bó sát gây giữ nhiệt là khiến cơ thể khó chịu.
Chọn quần áo có chất liệu từ lụa, cotton…không gây kích ứng lên da, các loại quần áo làm bằng vải dệt kim, vải len dày…không nên mặc vì có thể khiến bạn thấy ngứa ngáy, khó chịu hơn rất nhiều.
Cần giặt giũ sạch sẽ quần áo để tránh vi khuẩn lây lan, nên giặt bằng xà phòng, sử dụng nước xả làm mềm vải tránh gây kích ứng da vốn đang cực kỳ nhạy cảm.
Bổ sung vitamin C
Một trong những biện pháp đơn giản và hiệu quả trong điều trị sốt phát ban chính là bổ sung vitamin C cho cơ thể. Vitamin C giúp cơ thể tăng đề kháng và giải nhiệt rất tốt. Nên bổ sung vitamin C cho người bệnh từ các thực phẩm như cam. dâu tây, xoài, ổi, kiwi, cải xoăn, bông cải xanh, ớt chuông…Một trong những trái cây được mệnh danh là “Nữ hoàng vitamin C” không nên bỏ qua chính là Acerola cherry.
Acerola cherry là trái cây nhiệt đới có nguồn gốc từ Mexico, Trung và Nam Mỹ. Không chỉ độc đáo bởi hương vị ngọt thanh, chua nhẹ mà quan trọng hơn cả nó còn mang lại rất nhiều lợi ích về sức khỏe mà chúng ta không ngờ tới. Hàm lượng cao vitamin C trong Acerola từ 1- 4,5% (tương ứng 1000 đến 4500mg trong 100g) cao nhất trong các loại rau quả.
Ngoài ra, trong quả Acerola cherry còn chứa Bioflavonoid (citrus, hesperidin và rutin) còn được gọi dưới tên vitamin P là một hợp chất được tìm thấy cùng với vitamin C trong tự nhiên. Bioflavonoid có tác dụng tăng cường hiệu quả và bảo vệ Vitamin C khỏi quá trình oxi hóa.
Mang đến một giải pháp vượt trội nhất từ trước đến nay, Cnattu Kids là sản phẩm đầu tiên và duy nhất kết hợp từ Vitamin C tự nhiên và Rutin tự nhiên trong quả Acerola Cherry có tác dụng:
- Hỗ trợ trong mọi trường hợp ốm sốt như sốt phát ban, sốt virus, sốt xuất huyết…
- Ngăn ngừa biến chứng do sốt: xuất huyết, chảy máu cam, chảy máu chân răng.
Cùng với nguồn nguyên liệu được nhập khẩu hoàn toàn từ Châu Âu, bào chế trên dây chuyền công nghệ hiện đại theo tiêu chuẩn Quốc tế GMP-WHO, Cnattu kids chính là sự lựa chọn hoàn hảo để bổ sung Vitamin C và Rutin tự nhiên cho trẻ.
- Để mua sản phẩm Cnattu kids, vui lòng đặt hàng TẠI ĐÂY
Nghỉ ngơi, thư giãn
Dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi và thư giãn khi bị sốt phát ban. Khi bạn cảm thấy cơ thể mệt mỏi nên nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế làm việc.
Không gian nghỉ ngơi cần yên tĩnh, thoáng mát, sạch sẽ, tránh tiếp xúc nơi đông người hoặc môi trường có nhiều ô nhiễm, khói bụi.
Không để cơ thể bị nhiễm lạnh
Sốt phát ban khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao gây mệt mỏi và khó chịu cho người bệnh. Nếu tiếp xúc với môi trường không khí lạnh, tắm nước lạnh có thể khiến cơ thể bị nhiễm lạnh. Lúc này, cơ thể vừa bị sốt vừa bị nhiễm lạnh khiến bạn cảm thấy mệt mỏi hơn.
Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng
Một trong những quan niệm sai lầm khi điều trị bệnh chính là kiêng khem quá mức khiến cơ thể suy kiệt. Nhiều người nghĩ ăn nhiều sẽ gây kích ứng, ngứa hoặc sốt nhiều hơn.
Nhưng khi bị sốt phát ban người bệnh vẫn cần được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng. Bổ sung đủ dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày giúp tăng sức đề kháng giúp cơ thể khỏe mạnh hơn để chống lại bệnh tật.
Cần lưu ý, chế biến thức ăn dễ tiêu như cháo, súp…giúp hệ tiêu hóa không bị áp lực.
Hỏi ý kiến bác sĩ
Cần tránh tâm lý chủ quan khi điều trị sốt phát ban có thể điều trị sai cách khiến bệnh tình nặng hơn. Tốt nhất, khi có biểu hiện sốt phát ban cần thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ ngay đặc biệt khi có biểu hiện:
- Đi ngoài ra máu
- Ngủ li bì
- Xuất huyết dưới da
- Cơ thể co giật, tím tái
- Nhịp tim tăng cao
- Nôn liên tục không thể ăn uống
Về phác đồ điều trị sốt phát ban tùy thuộc vào tình hình bệnh và thể trạng của từng người, không có phác đồ cụ thể dành chung cho tất cả mọi người. Điều quan trọng người bệnh chọn nơi khám uy tín và có chuyên môn để chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp.
Chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà
Sốt phát ban phần lớn gặp ở đối tượng trẻ em độ tuổi từ 6 tháng tới 2 tuổi, chủ yếu bị nhiễm bệnh khi đi nhà trẻ. Việc chăm sóc trẻ đúng cách có ý nghĩa quan trọng giúp bệnh mau hồi phục hơn.
Theo dõi nhiệt độ và hạ sốt cho trẻ khi cần thiết
Sốt phát ban trẻ có dấu hiệu sốt cao, vì vậy cha mẹ cần theo dõi nhiệt độ thường xuyên cho trẻ. Khi trẻ bị sốt nên nới lỏng quần áo, chườm ấm cho trẻ, cho trẻ uống thuốc hạ sốt paracetamol liều 10mg – 15 /1kg/lần cách nhau ít nhất 6 tiếng.
Có thể làm thông thoáng mũi cho trẻ giúp trẻ dễ thở bằng nhỏ nước muối sinh lý 0,85%. Cần lưu ý, không được nhỏ thuốc nhỏ mũi hoặc cho uống thuốc ho của người lớn. Với trẻ còn bú mẹ cần cho trẻ bú bình thường hoặc tăng số lần và thời gian bú lên.
Bù nước và điện giải cho trẻ
Cho trẻ uống nhiều nước để bù lại lượng nước đã bị mất do trẻ sốt cao gây mất nước và điện giải. Loại nước cho trẻ uống tốt nhất là dung dịch oresol, pha theo hướng dẫn trên bao bì.
- Trẻ nhũ nhi thì uống 50ml/lần, ngày cho uống khoảng 2-3 lần
- Trẻ trên 2-6 tuổi có thể cho uống 100ml/lần, ngày cho uống 2-3 lần
- Trẻ trên 6 tuổi – 12 tuổi cho uống mỗi lần khoảng 150ml, ngày cho uống 2-3 lần.
Bên cạnh đó, cho trẻ uống thêm nước ép hoa quả, nước cháo, súp để bổ sung nước cho cơ thể Cần cách ly trẻ để tránh nhiễm khuẩn cũng như lây lan cho trẻ khác.
Vệ sinh cá nhân sạch sẽ cho trẻ
Cần vệ sinh cá nhân sạch sẽ cho bé tuy nhiên cần tránh để bé bị nhiễm lạnh. Thói quen kiêng nước, kiêng gió bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể khiến trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao.
Dinh dưỡng cho trẻ
Cần cho trẻ ăn thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu như cháo, súp, sữa…Trẻ ăn uống quá khó khăn phụ huynh nên chia nhỏ bữa ăn để giúp trẻ nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết. Kiêng ăn có thể khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, đề kháng kém và dễ bị nhiễm trùng
Phương pháp phòng ngừa sốt phát ban
Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa sốt phát ban:
Cần hạn chế tiếp xúc với người bệnh đang nghi ngờ bị mắc bệnh. Tuy nhiên, cách này hơi khó vì bệnh có thể lây cho người khác khi chưa có dấu hiệu.
Cách phòng ngừa tốt nhất là tiêm chủng ngừa:
- Tiêm sởi khi trẻ được 9 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng
- Tiêm phòng rubella được chích chung với quai bị và sởi bằng vacxin 3 trong 1 khi trẻ được 12 – 15 tháng tuổi và tiêm nhắc lại liều thứ 2 khi trẻ được 4 – 6 tuổi.
Vệ sinh cơ thể sạch sẽ để tránh vi khuẩn xâm nhập cũng như lây lan từ môi trường bên ngoài. Nên tắm rửa với nước ấm để tránh cảm lạnh.
Thay quần áo thường xuyên vì dưới tác động của môi trường, mồ hôi, khói bụi quần áo sẽ bị nhiễm khuẩn. Cần thay quần áo mỗi ngày để loại bỏ nguy cơ bị vi khuẩn, virus xâm nhập cơ thể gây bệnh.
Giữ khoảng cách với động vật hoang dã vì chúng sống ở môi trường tự nhiên nên lượng vi khuẩn trên cơ thể lớn. Nếu có đi thăm thú các địa điểm có động vật hoang dã, bạn nên giữ khoảng cách, không nên tiếp xúc trực tiếp.
Dùng thuốc chống côn trùng giúp bạn tránh nguy cơ côn trùng bay vào nhà, cắn hoặc lây bệnh. Cần đảm bảo an toàn đặc biệt là trong nhà có có trẻ nhỏ nhé.
☛ Tìm hiểu thêm: Sốt phát ban ở trẻ sơ sinh – Dấu hiệu và cách khắc phục